Ön Çapraz Bağ Ameliyatı

Ön çapraz bağ nedir ?

Ön çapraz bağ, diz ekleminde femur ve tibia kemiklerini birbirine bağlayan yapılardan birisidir. Dizin normal işlev görmesi için çok önemli olan bu bağ, tibia kemiğinin anormal bir şekilde öne doğru yer değiştirmesini engelleyen en önemli yapıdır.

Ön çapraz bağ kopması nasıl oluşur ?

Ön çapraz Bağ kopması , genellikle sabit ayak üzerinde ani dönme hareketi sırasında ortaya çıkar. Daha nadiren dize gelen doğrudan darbeler, trafik kazaları, yüksekten düşme ve endüstriyel kazalar sonrasında ön çapraz bağ yaralanmaları ortaya çıkabilir. Bu durumda, ön çapraz bağ yaralanmalarına arka çapraz bağ, yan bağlar ve menisküslerin yaralanmaları da eklenebilir.

Ön çapraz bağ yaralanmalarının belirtileri nelerdir ?

Ön Çapraz bağ yaralanması sırasında hastalar ani bir kopma hissi ile birlikte şiddetli bir ağrı hissederler. Sıklıkla yapmakta olduğu spor faaliyetine devam edemezler. Dizde bağın kopması sonrasında diz içi kanamaya bağlı olarak şişlik meydana gelir bazen bu kanama çok fazla olur ki bu durumda diz içi hematom boşaltılmak zorunda kalınır. Genellikle diz travmasından sonra hastalarda ağrı, topallama, diz hareketlerinde kısıtlılık izlenir ve bu dönemde genellikle koltuk değneği kullanılmak zorunda kalınır. Dizdeki ağrı ve şişliğin azalması sonrasında günlük yaşantıya dönülür fakat ani dönüşlerde veya sıçrama hareketlerinde dizde tekrarlayan dönmeler izlenebilir. Sıklıkla spor faaliyetlerinde, bazen de günlük sıradan faaliyetlerinde bile dizde güvensizlik hissi, boşalma, dönme hissedilir. Ön çapraz bağ kopması olan dizlerde yüzme, bisiklet gibi sporlar yapılabilir; ancak futbol, basketbol, hentbol, voleybol, kayak gibi ani sıçrama, dönüş ve hızlanmaların olduğu sporların üst düzeyde yapılması mümkün değildir. Eğer sporcu ön çapraz bağı olmadan bu sporlara devam etmek isterse yeni yaralanmalar ve dizdeki hasarın artması riski çok yüksektir.

Ön çapraz bağ yaralanmalarında saha kenarında ilkyardım nasıl yapılmalıdır ?

Diz çapraz bağ yırtığı dizde ani dönme hareketi sonrası şiddetli ağrı ve şişlik olan her sporcuda akla gelmelidir. Dize hemen buz uygulaması ve elastik bandaj sarılması, şişlik ve ağrıyı azaltacaktır. Sporcunun müsabakaya dönmesine izin verilmemelidir. Sporcu ilgili bacağın üzerine yük vermeden sahayı terk etmeli ve kesin tanı konana kadar koltuk değneği kullanmalıdır.

Menisküs yaralanmalarında saha kenarında ilk yardım nasıl yapılmalıdır ?

Dizde ani dönme hareketi sonrası şiddetli ağrı olan her sporcuda menisküs yırtığı ve bağ yaralanması akla gelmelidir. Dize hemen buz uygulaması ve elastik bandaj sarılması, şişlik ve ağrıyı azaltacaktır. Sporcunun müsabakaya dönmesine izin verilmemelidir. Sporcu ilgili bacağın üzerine yük vermeden sahayı terk etmeli ve kesin tanı konana kadar koltuk değneği kullanmalıdır.

Ön çapraz bağ yaralanmalarında nasıl tanı konulur ?

Ön çapraz bağ yırtığının tanısı, yaralanma oluş şeklinin ayrıntılı olarak anlatılması ile başlar. Bunu dikkatli bir muayene izler. Sadece bu hikaye ve muayene ile ön çapraz bağ yırtığının tanısı %90’ın üzerinde bir oranda konabilir. Ön çapraz bağ yaralanmalarında grafiler genellikle normaldir. Manyetik rezonans görüntüleme ön çapraz bağ yırtıklarının tanısında %90’ın üzerinde doğruluk oranına sahiptir. Ayrıca eşlik eden menisküs, yan bağ ve kıkırdak yaralanmaları ve kemik ödemlerine tanı konabilir. Ancak nadir de olsa MRG yanıltıcı olabilir, bağ işlev görmeyecek derecede yaralanmış olduğu halde MRG’de bağın devamlılığı korunmuş gibi görülebilir. Bu nedenle tedaviye karar verirken MRG tek belirleyici değildir, muayene ve hikaye bulguları da göz önüne alınmalıdır.

Ön çapraz bağ tedavisi seçenekleri nelerdir ?

Genç, spor yapan veya aktif yaşam stiline sahip bireylerde ön çapraz Bağ tedavisi cerrahidir. İleri yaşta olup yüksek aktivite seviyesinde olmayan, spor yapmayan ve günlük yaşamda dizinde boşluk ve emniyetsizlik gibi yakınmaları olmayan bireylerde cerrahi tedavi yapılmayabilir. Cerrahi olmayan tedavi seçilmişse, dizde oluşabilecek emniyetsizlik ve boşluk hissini azaltmak için kas güçlendirme programları önerilir ve dizi zorlayıcı sporlarda koruyucu dizlikler kullanılabilir. Ancak şiddetli bir zorlanma olduğunda her ikisi de dizin yerinden çıkmasını engelleyemez ve dizde ilave yaralanmalar ortaya çıkabilir.

Ön çapraz bağ cerrahisinin hedefleri nelerdir ?

Ön çapraz bağ yaralanması olan bireylerde amaç, dizdeki boşluk ve emniyetsizlik hissini ortadan kaldırmak, kişinin spor veya zorlayıcı aktiviteler sırasında güvenle basabileceği bir diz elde etmektir.İlk yaralanma sırasında hasar görmemişse menisküsleri korumak ve tamir edilebilen menisküs yırtıklarını onararak ileriki yıllarda dizde oluşabilecek aşınma ve yıpranmanın önüne geçmektir. Cerrahinin başka bir amacı sporcuları, yaralanma öncesinde bulundukları spor seviyesine geri döndürmek ve dizde yeni yaralanmalar oluşmasını engellemektir.

Ön çapraz bağ ameliyatı nasıl yapılır ?

Eğer ön çapraz bağ, yapıştığı yerden bir kemik parçası kopartarak ayrıldı ise, kopan kemik parçası yerine tutturulur. Daha çok çocuklarda görülen bu durumda tespit vidalar veya dikişler ile yapılabilir. Bu işlem çoğunlukla artroskopik olarak yapılır, ender durumlarda açık cerrahi gerekli olabilir. Erişkinlerde ön çapraz bağ, çoğunlukla gövdesindeki lifler ayrılıp parçalanarak yırtılır. Saçaklanmış bir doku şeklindeki bağın tamiri mümkün değildir ve ameliyat sırasında yeni bir doku ile bağın onarılması gerekir. Çapraz Bağ ameliyatı için sıklıkla diz çevresindeki kasların kirişleri kullanılır. Bunun için en sık kullanılan doku dizin arka kısmında yer alan ve hamstring tendonları olarak bilinen dokulardır. Hamstring tendonlarının uçlarında kemik bloğu yoktur. İkinci sıklıkta kullanılan doku, dizin ön kısmında yer alan ve iki ucunda kemik bloğu ile alınan patellar tendondur . Bazı durumlarda kadavradan alınmış ve sterilize edilerek kullanıma hazır hale getirilmiş dokular kullanılabilir. Allogreft adı verilen bu dokular, genellikle birden fazla bağın yaralandığı ve kişinin kendi dokularının yetmediği hallerde; daha önce cerrahi yapılmış ve kendi dokuları kullanılmış olan olgularda ve çok küçük çocuklarda tercih edilebilir.

Yapılan tamirin sağlamlığı ve eklem içinde yapılan başka girişimler (ör. Çapraz bağ cerrahisi) olup olmadığına göre ameliyat sonrası dönemde birkaç hafta koltuk değneği kullanmanız ve çömelmekten kaçınmanız gerekli olabilir. Spora dönüş 6 hafta ile 6 ay arasında değişen sürelerde olabilir. Menisküs onarımının başarı oranları yırtığın tipi ve yapılan cerrahinin şekline göre değişmekle birlikte % 70 ile 95 arasındadır. Yapılan tamire rağmen menisküs iyileşmeyebilir veya tekrar yırtılabilir. Başka bir deyişle, menisküs tamiri yapılan hastaların % 5-30’unda ikinci bir cerrahi gerekli olabilir. Başarısızlık oranı yüksek gibi görünmekle birlikte, menisküsler olmadığında dizde meydana gelecek aşınma göz önüne alındığında bu risk kabul edilebilir düzeydedir. Yapılan tamir başarısızlıkla sonuçlanırsa basit bir ameliyatla yırtık olan menisküs parçası çıkartılabilir.

Ön çapraz bağ ameliyatının basamakları nelerdir ?

Önce bağ tamirinde kullanılacak olan doku alınır, bu dokuya greft adı verilir. Daha sonra diz artroskopisi yapılarak eklem içindeki diğer yapılar değerlendirilir. Menisküs ve eklem kıkırdağında yaralanma varsa gerekli girişim yapılır. Daha sonra diz eklemindeki kemiklere tüneller açılarak, yeni bağın geçeceği yol hazırlanır. Bu tünellerin içinden greft geçirilerek uygun gerginlikte kemik tünellerin içinde tespit edilir. Bunun için metal veya eriyebilen vidalar, çapraz çiviler ve u şeklinde çiviler kullanılır. Bağı yerinde tutan bu vida ve çiviler rahatsızlık vermediği sürece ömür boyu vücutta kalabilir ve çıkartılmaları gerekmez. Ameliyat 40 dakika ile 1 saat arası sürebilir. Diz eklemi içinde biriken kanı dışarıya almak için dren adı verilen ince plastik bir hortum yerleştirilir, bu dren genellikte ameliyattan 24 saat sonraki pansuman sırasında çıkartılır.

Çapraz bağ ameliyatı sonrası ?

Çapraz Bağ ameliyatı sonrasıhastanede kalış süresi genellikle 2 gecedir. Anestezinin etkisi geçtikten sonra koltuk değnekleri ile ayağa kalkmak mümkündür fakat diz içindeki kanı boşaltmak için dren mevcut olduğunda genellikle o tarafa yük verdirilmez. Ertesi gün diz içindeki dren çekildikten sonra hasta çift koltuk değneği ile ayağa kaldırılır ve her iki tarafına da yük verebildiği kadar yük verir ve yürür. hareketlerine başlanır ve dizinizi 90 dereceye kadar bükebilmeniz hedeflenir. Ameliyat sonrasında ilk 3 hafta çift koltuk değneği ile tam basarak yürümeye, sonraki 3 hafta tek koltuk değneği ile tam basarak yürümeye izin verilir. Genellikle 3 günde bir pansuman yapılır, cerrahiden 15 gün sonra dikişler alınır. Dikişler alınana kadar ameliyat bölgesinin su ile temasından kaçınmak gereklidir. Hastaneden taburculuk sırasında hasta doktorunun verdiği ilaçları düzenli kullanmak zorundadır. Ameliyattan sonra üç hafta içinde tam diz hareketinin kazanılmış olması gerekir. Hastanın kendi yaptığı egzersizler yeterli olmazsa, bir fizyoterapist eşliğinde rehabilitasyon uygulanabilir. Yerleştirilen greft dokusunun kemik tünellere kaynayarak tutunması 6-8 hafta sürer. Bu süre sonrasında normal yürüme ve araba kullanma imkanı olur. Yerleştirilen dokunun tam olarak olgunlaşıp sağlamlaşması bir yıl sürer, ancak 5. aydan sonra sportif aktivitelere başlamak mümkündür.

Ön çapraz bağ ameliyatının başarısı nasıldır ?

Ön çapraz bağ cerrahisi sonrası ülkemizde ve dünyada bildirilen başarılı sonuç oranları %80–90 arasındadır. Teknik sorunlar, yeni oluşan yaralanmalar ve dize yerleştirilen dokunun yeni bir bağ şeklinde olgunlaşıp sağlamlaşmaması nedeniyle hastaların % 10-20’sinde yeterli başarı elde edilmeyebilir. Bunların da bir kısmında yeniden bağ cerrahisi gerekli olabilir. Ameliyat başarısını etkileyen faktörlerden en önemlileri hekimin konuya olan ilgisi, tecrübesi ve ameliyat sonrası uygulanılan rehabilitasyon programıdır. Bu nedenle hemen hemen her hastada ameliyat sonrasında uygun rehabilitasyon programı ve çapraz bağ egzersizlerine başlanmalıdır.

Ameliyat sonrasında karşılaşılabilecek komplikasyonlar nelerdir ?

Derin ven trombozu : Bacaktaki derin toplar damarlarda tıkanıklık oluşmasıdır. Alt ekstremiteyle ilgili her ameliyattan sonra görülme riski vardır, uzamış cerrahi, genetik yatkınlık ve ileri yaş riski arttırır. Bu riski en aza indirmek için ameliyat sonrasında her hastada risk durumuna göre kısa yada uzun süreli kan sulandırıcı dediğimiz antikoagülan ilaçlar kullanılır, antikoagülan çoraplar giydirilir ve erken mobilizasyon uygulanır.

Enfeksiyon: Artroskopik vakalarda enfeksiyon çok nadir olsada görülebilir. Tüm açık cerrahilerde olduğu gibi bu ameliyatlarda da steriliteye çok dikkat etmek gerekir. Yine enfeksiyon riskini en aza indirmek için antibiyotik profilaksisi kullanılmalıdır. Hekimin uygun görmesi halinde ameliyat sonrasında da kısa bir dönem antibiyotik kullanılabilir.

Eklem Sertliği: Artroskopik vakalardan sonra eklem sertliği gelişme riski çok azdır, öçb cerrahisi diz yaralanmasından ilk 3 hafta sonra yapılırsa bu risk hafifte olsa artar. Bu riski azaltmak için ameliayat sonrasında erken hareket başlanır.

Greft Sıkışması: öçb cerrahisi sırasında açılan kemik tünellerin yeri uygun değilse diz hareketleri sırasında yerleştirilen bağ diz içinde sıkışır ve hareketleri kısıtlar, ağrı yapar, dizde şişlik yapar. Bu risk hekim tecrübesiyle orantılı olarak en aza iner. Greft sıkışması tanısı konulduğunda sıklıkla revizyon cerrahisi gerekli olur.